Wat zegt het EU-rapport over Israël – en wat niet?

Vroeger geloofde ik het nieuws meestal wel. Wat op de NOS kwam, dat zal dan wel kloppen, dacht ik. Maar de laatste jaren merk ik dat ik vaker twijfel. Niet aan álles, maar ik voel wel steeds vaker: klopt dit eigenlijk wel? 

Ik ben geen expert. En heb blinde vlekken. Maar toch probeer ik beetje bij beetje zelf dingen te checken. Vaak gewoon door iets op te zoeken, door te kijken wie iets zegt, en of die persoon misschien een belang heeft. 

Ik stuitte op een nieuwsbericht op NOS over een vertrouwelijk EU-rapport over Israël. In deze blog kijk ik wat daarover bekend is, wie Kaja Kallas en minister Veldkamp zijn, en waarom ik vragen kreeg bij wat níet werd genoemd.

Wat zegt het rapport?

Het rapport is opgesteld door Kaja Kallas, de huidige buitenlandchef van de EU. Daarin staat dat Israël het handelsverdrag met de EU zou schenden. De reden? Volgens het rapport houdt Israël zich niet aan artikel 2 van dat verdrag, waarin staat dat landen mensenrechten moeten respecteren.

De informatie waarop het rapport is gebaseerd, komt vooral van de Verenigde Naties en hulporganisaties. Die zeggen dat Israël expres burgers doodt in Gaza en hongersnood als wapen inzet. Een groep landen, zoals België, Spanje en Ierland, wil nu dat de EU actie onderneemt tegen Israël.

Maar ik ging dus even kijken wie Kallas is, op welke bronnen zij zich baseert, en of die beschuldigingen eigenlijk wel kloppen.

Wie is Kaja Kallas?

Kaja Kallas was premier van Estland. Ze staat bekend als fel tegen Rusland en is erg pro-EU. Over Israël is ze vaak kritisch. Maar opvallend is dat ze niet zo kritisch is op landen zoals Iran, die vrouwen onderdrukken en hun eigen volk martelen. Ze heeft geen achtergrond in het Midden-Oosten. Voor dit rapport is ze dus volledig afhankelijk van informatie van andere partijen.

Verschuivende toon en focus van Kaja Kallas

In de eerste fase van de oorlog in Gaza veroordeelde Kaja Kallas duidelijk de terreur van Hamas. Ze erkende Israëls recht op zelfverdediging en zei:

“Israel is fully entitled to defend itself. But it must do so in a way that spares innocent lives and adheres to the norms of international law.”
(oktober 2023) Bron: HIER

Er werd toen nog gesproken over steun aan beide zijden: medische hulp aan Israël en humanitaire hulp aan Palestijnen via o.a. UNRWA.*

Maar inmiddels is haar toon zichtbaar opgeschoven. Als EU-buitenlandchef presenteert Kallas nu een vertrouwelijk rapport waarin bijna alle nadruk ligt op vermeende schendingen door Israël van het mensenrechtenartikel uit het EU-verdrag. De rol van Hamas – dat de oorlog begon, gijzelaars vasthoudt en burgers als schild gebruikt – wordt nauwelijks nog benoemd.

Van een genuanceerde houding is haar benadering veranderd naar een eenzijdige veroordeling. Dat roept vragen op over de balans en betrouwbaarheid van het EU-standpunt.

Daar komt bij dat haar gebrek aan kennis van geschiedenis onlangs pijnlijk zichtbaar werd. Tijdens een debat over de NAVO maakte Kallas een opmerking over Ierland die op veel kritiek stuitte. Ze zei dat Ierland "rustig zijn welvaart kon opbouwen na de Tweede Wereldoorlog", terwijl landen achter het IJzeren Gordijn leden onder onderdrukking. Maar ze vergat dat ook Ierland vreselijk leed, zoals bij de Ballymurphy-massamoord en Bloody Sunday, waar Britse soldaten onschuldige burgers doodden. De Ierse Europarlementariër Kathleen Funchion noemde Kallas’ opmerkingen “ongepast en ongeïnformeerd”. Bron: EU foreign affairs chief criticised over ‘clear lack of understanding of Ireland’s history’

Dat soort fouten zet je toch aan het denken: hoe goed weet deze vrouw waar ze het over heeft, ook als het over het Midden-Oosten gaat? En dat maakt het belangrijk om te kijken: hoe betrouwbaar zijn haar bronnen eigenlijk?

Hoe betrouwbaar zijn de bronnen?

Het rapport baseert zich op de VN en hulporganisaties. Maar die zijn niet altijd neutraal, hoe goed hun bedoelingen misschien ook zijn.

• De VN heeft al jarenlang een duidelijke anti-Israëlhouding. Elk jaar worden er veel méér resoluties tegen Israël aangenomen dan tegen landen als Iran, Noord-Korea of Syrië.

• Organisaties zoals UNRWA* en Human Rights Watch hebben in het verleden rapporten geschreven die deels gebaseerd waren op informatie van Hamas, of zonder controle van feiten.

• De term “genocide” is zelfs gebruikt, terwijl veel juristen zeggen dat dit niet klopt. Israël probeert juist burgers te waarschuwen voordat het aanvalt – met sms’jes, pamfletten en evacuatiezones. Dat zie je bijna nergens anders in oorlog.

Daarnaast is het belangrijk om te weten dat Hamas heel bewust voedsel en hulp tegenhoudt, wapens verstopt in ziekenhuizen en scholen, en zelfs mensen tegenhoudt die willen vluchten. Maar dat staat meestal niet in die rapporten.

❓ Ik had nog 1 vraag bij het artikel:

Laat ook Veldkamp Hamas buiten beeld?

Demissionair minister Caspar Veldkamp – voormalig diplomaat en ambassadeur in Israël – lijkt in het NPOS artikel opvallend éénzijdig te focussen op Israël.

Israël onder druk, Hamas niet genoemd

Veldkamp gaat scherp in op de humanitaire blokkade van Gaza door Israël en noemt dat mogelijk een schending van EU-verdragsplicht. Hij waarschuwt dat dit "alarmbellen doet rinkelen in Israël"  en zegt:

“Nederland is tot nu toe mild geweest richting Israël. Kan de uitspraak van Veldkamp het begin van een koerswijziging zijn? … Hij noemt de humanitaire blokkade van Gaza niet oké” 

Wat je niet hoort: Veldkamp noemt tegenwoordig nauwelijks of geen enkele keer Hamas bij naam. Hij zegt niets over:

• De meer dan 100 gijzelaars die nog vastzitten in Gaza

• Het feit dat Hamas hulpgoederen blokkeert of in beslag neemt

• Het gebruik van burgers als menselijk schild

• Het systematisch uitlokken van burgerleed om internationale verontwaardiging te beïnvloeden

Eenzijdige informatiebronnen

Zijn kritiek is (mede) gebaseerd op rapporten van de VN en grote hulporganisaties – instanties die regelmatig één kant van het verhaal brengen zoals ik hierboven al zei

Politieke strategie vaker boven nuance?

Veldkamp benadrukt dat hij geen labels zoals ‘genocide’ wil gebruiken – dat laat hij over aan rechters – maar hij pleit wel voor een staakt-het-vuren en Europees onderzoek tegen Israël. Hij zet stevig in op drukkende retoriek richting Israël, maar laat zien weinig oog te hebben voor de verantwoordelijkheid van Hamas. Zo’n eenzijdige benadering zorgt voor vertekende beeldvorming – zelfs als de intentie van Veldkamp oprechte humanitaire zorgen betreft.

Wat ik heb geleerd

Ik leerde van dit alles dat het goed is om soms even stil te staan bij wat je leest. Om te kijken: wie zegt dit? Op basis waarvan? En wat wordt er niet genoemd?

Ik wil niet alles zomaar geloven. En ik hoef ook niet alles meteen te begrijpen. Maar ik wil wél eerlijk zoeken. De waarheid is vaak ingewikkelder dan een nieuwskop. Wie opkomt voor onderdrukten, kan geneigd zijn om één partij als agressor te zien, zonder oog te houden voor de complexiteit van oorlogsrecht, terreur (en asymmetrische oorlog).

Dit is een groeiend artikel. Er komt vast nog meer bij.

---

* The Connection Between UNRWA and Hamasin Gaza

Mag Israël Iran aanvallen?

Toen ik het NOS-artikel las – “Iran lapt kernwapenregels aan z’n laars, maar Israël had geen recht op aanval” – dacht ik: is dat zo? Heeft het geen recht op aanval? Israël zit níét op een rustig continent waarin verdragen vanzelf worden nageleefd. Ik ging op onderzoek uit naar het hoe en wat en ontdekte dat ik nog zo weinig weet. 

Maar wat ik nu wèl weet deel ik in dit bericht.

Het is niet pas in juni 2025 begonnen

Iran roept regelmatig op tot vernietiging van Israël. De uitspraken zijn consistent, niet af en toe:

• In 2001 zei Rafsanjani dat één kernbom voldoende is om Israël uit te schakelen.

• In 2005 riep Ahmadinejad op om Israël van de kaart te vegen.

• In 2012 noemde Khamenei Israël een “kankergezwel dat moet verdwijnen”.

• Oran financiert en bewapent Hamas, Hezbollah, Houthi’s – groepen die Israël daadwerkelijk aanvallen.

• Op 13 april 2025 vuurde Iran zélf rechtstreeks meer dan 300 drones en raketten op Israël af.

Israël reageerde niet abrupt, maar zorgvuldig

Op 8 juni 2025 werd een serie luchtaanvallen uitgevoerd op Iran’s nucleaire infrastructuur (Isfahan, Natanz). Voorafgaand:

• Israël gebruikte intelligente inlichtingendiensten, AI‑analyse en zelfs gesmokkelde drones – dit was jarenlang gepland

• Méér nog: Israël wist sinds 2018 van het AMAD-project – dankzij de Mossad‑roof van honderden duizenden documenten 

• En Israël volgde het verrijkingsproces op de voet: Iran had volgens de IAEA zes maanden geleden al uranium verrijkt tot 83,7% (understandingwar.org).

Dan zeggen experts: “Toch mocht Israël dit niet doen.” 

Bijvoorbeeld Van Hooft van Rand Europe: “Het gevaar dat Iran kernwapens inzet is niet acuut genoeg.” Zolang het alleen verrijkt uranium is, is er nog tijd.”

Of Tom Sauer: “Zelfs als Iran straks kernwapens heeft, zullen ze die gebruiken voor afschrikking — net als andere kernmachten.”

Maar dat is te eenvoudig. 

Want:

1. Iran is geen "gewone" kernstaat. Het regime is theocratisch, ideologisch gedreven, en werkt via terreurgroepen. Volgens de Atlantic Council draait Iran’s kernstrategie niet alleen om energie of defensieve doelen, maar om het verspreiden van een revolutionaire visie. Het regime ziet zijn nucleaire programma als onderdeel van zijn ideologische strijd en zijn “Axis of Resistance” tegen Israël en het Westen. Iran’s retoriek is niet defensief – het is geëngageerd, agressief en voor hen van strategisch nut.

Interessante video over hoe het er nu bij staat met deze Axis of Resistance 👇

2. De technische drempel is nog maar heel klein. Iran heeft het moeilijkste deel — uraniumverrijking — al bijna bereikt. Volgens VN-expert David Albright kan Iran binnen enkele weken meerdere kernkoppen assembleren, als het daartoe besluit. Ik citeer:

• "Iran kan zijn huidige voorraad van 60 procent verrijkt uranium in drie weken tijd in de Fordow Fuel Enrichment Plant (FFEP) omzetten in 233 kg WGU. Dit is genoeg voor 9 kernwapens, uitgedrukt in 25 kg uranium van wapenkwaliteit (WGU) per wapen.
• Iran zou de eerste hoeveelheid van 25 kg WGU in Fordow kunnen produceren in slechts twee tot drie dagen.
• Zowel in Fordow als in de Natanz Fuel Enrichment Plant (FEP) zouden de twee faciliteiten samen genoeg WGU kunnen produceren voor 11 kernwapens in de eerste maand, genoeg voor 15 kernwapens aan het einde van de tweede maand, 19 aan het einde van de derde maand, 21 aan het einde van de vierde maand en 22 aan het einde van de vijfde maand." Bron: Analyse en How close was Iran to the bomb?

 
3. De dreiging komt niet alleen via de staat, want Iran kan kennis of materiaal doorspelen aan proxies.
Zo ontstaat nucleair risico zonder direct inzetbare bom — en zonder duidelijke vergeldingsdoelwitten. Hamas, Hezbollah en andere Iraanse proxy-milities hebben de afgelopen maanden rake klappen gekregen, maar dat maakt hen niet onschadelijk. Sterker nog: in de asymmetrische oorlogsvoering waar Iran op leunt, maakt zwakte een tegenstander juist gevaarlijker. ls een groep zwaar is geraakt, dan stijgt de kans dat zij naar extreme middelen grijpt (bijv. vuile bom, massale drone-aanval). 
4. Iran heeft al zélf aangevallen. Op 13 april 2024 vuurde Iran voor het eerst zelf raketten en drones af op Israël — vanuit Iran. Dat was: direct geweld, géén afschrikking. Tegen een nucleair gewapende tegenstander. Terwijl de wereld toekeek. Als je zó handelt zonder kernwapens, wat zal je dan doen als je ze wél hebt?

Waar ik voor mezelf op uitkom

Ja, het internationaal recht is essentieel maar als iemand je al jarenlang roept dat hij je land wil uitwissen, moet je niet wachten tot alles officieel is bevestigd en achter de rug is. Dan kan je niet veel meer doen.

👇

Een zelfde soort voorbeeld uit de geschiedenis

In 1981 vernietigde Israël de Osirak-kernreactor in Irak tijdens Operation Opera. Destijds veroordeeld — de VN veroordeelde de actie unaniem — maar later bleek het van levensbelang.

• Irak had de reactor bijna klaar om plutonium te produceren en werd geholpen door Frankrijk en het IAEA 

• Saddam Hoessein gebruikte diezelfde technologie later als basis voor zijn chemische arsenaal: in 1988 verwoestte hij Halabja met zenuwgassen — waarbij 3 200–5 000 Koerden omkwamen 

• Toen in 1991 internationale inspecties plaatsvonden, werden geen kernwapens aangetroffen: de reactor was effectief uitgeschakeld.

Israël hield de verovering door massavernietiging tegen — voorkwam daarmee dat Irak zich op die weg begaf.

En vandaag gelden dezelfde principes

Iran beperkt de controle, verrijkt uranium tot 83,7%, steunt milities en vuurde onlangs zelf zélf honderden raketten op Israël af.

Daarom is de vraag niet alleen ‘ mocht Israël dit?’, maar ook ‘wat als ze het níét deden?’

Regels en afspraken helpen niet als je weet dat de ander erop uit is om je uit te roeien — wat het ook kost. Mooie woorden stuurlui op de wal (zonder oog voor de werkelijkheid) zijn goedkoop. Maar de gevolgen levensgevaarlijk. Afspraken stoppen geen raketten, en zeker geen kernwapens.

• Video uit 2008 waar president Mahmoud Ahmadinejad zijn oproep herhalde tot de vernietiging van Israël.

Als je het nuchter bekijkt — militair én moreel — is deze aanval van Israël een vorm van verdediging op de lange termijn. Verdediging is niet altijd afwachten. Soms moet je ingrijpen vóór het weer misgaat.

---

🟦 Aanvulling op 20 juni – over de uitspraken van IAEA-directeur Grossi

Hoewel IAEA-directeur Rafael Grossi benadrukt dat zijn agentschap geen directe aanleiding gaf tot Israëls aanval op Iraanse nucleaire installaties, onderstreepte hij wél hoe ernstig de situatie is. Iran heeft volgens het IAEA genoeg verrijkt uranium voor negen kernwapens – mits verder verrijkt – en weigert al geruime tijd om cruciale gegevens en toegang te geven aan inspecteurs.

Grossi stelde bij CNN en in de VN-Veiligheidsraad dat de IAEA een “waterdicht systeem van inspecties” kan bieden, maar alleen als Iran volledig meewerkt. Dat is nu niet het geval. Sterker nog: Iran overtreedt zijn afspraken onder het nucleaire waarborgsysteem.

Israël kent deze situatie al jaren, ziet dat het toezicht verdampt, en dat de voorraad verrijkt uranium wél blijft toenemen. Dat maakt het ontbreken van ‘bewijs’ voor een wapenprogramma geen geruststelling — maar juist een alarmerend signaal.

Bron: CNN-interview met Grossi – juni 2024

--- 

Lees ook: Israel found Iran carried out key tests for nuke design ahead of strikes — report

Trek de rode lijn

Het Malieveld kleurde rood. Duizenden mensen protesteerden tegen Israël, het regeringsbeleid en de wapenexporten. Ze droegen borden met teksten als “Stop de genocide”.

De verontwaardiging was voelbaar en de betrokkenheid oprecht — en dat verdient waardering. Het is goed als mensen geraakt worden door onrecht; wie wegkijkt bij lijden, verliest iets van zijn menselijkheid.

Maar wie recht wil doen, moet ook deze vraag durven stellen: “Zou je willen dat men jouw verhaal kent voordat men je veroordeelt?”

Precies dat wordt Israël vandaag níet gegund: dat men eerst het hele verhaal hoort, vóór het oordeel valt.

Beelden pakken je bij de keel – maar wie vertelt het hele verhaal?

We leven in een tijd waarin beelden sneller gaan dan uitleg. Een filmpje, een foto, een getuigenis op TikTok of Instagram — en de mening is al gevormd. Zeker als het gaat om kinderen in puin, moeders in paniek en ziekenhuizen geraakt door bommen.

Maar weinig mensen vragen:

• Waar komt dit beeld vandaan?

• Wat gebeurde er vijf minuten eerder?

• Wat wordt níet gefilmd?

Zonder context kan medeleven omslaan in beschuldiging

Wat ging eraan vooraf? Raketten, radicalisering en een geplande aanval

In 2005 trok Israël zich volledig terug uit Gaza. Het leger vertrok, Joodse nederzettingen werden ontmanteld, en de Palestijnse Autoriteit kreeg de controle. Gaza had de kans om op te bouwen aan vrijheid, vrede en welvaart.

Maar in 2007 greep Hamas met geweld de macht. Sindsdien regeert het de Gazastrook met harde hand — zonder vrije verkiezingen, zonder persvrijheid, en zonder ruimte voor oppositie.

Er is sindsdien geen Israëlische aanwezigheid in Gaza. Geen soldaten, geen nederzettingen. Toch kwam er geen vrede. In plaats daarvan volgden jaren van wapenopbouw, indoctrinatie en herhaalde aanvallen op Israëlische burgers.

• 🚀 Hamas bouwde duizenden raketten en smokkelde wapens via tunnels.

• 🧱 Hulpgoederen en cement gingen naar bunkers en lanceerplatforms.

• 📡 Israël werd keer op keer bestookt — vaak zonder directe aanleiding.

In 2022 alleen al: meer dan 1.100 raketten in drie dagen.
Op 7 oktober 2023: meer dan 3.000 raketten in twintig minuten, gevolgd door een brute aanval: moord, verkrachting, gijzeling.

Maar het geweld begint niet pas bij wapens:

• 📚 In scholen leren kinderen dat Joden geen recht van bestaan hebben.

• 🏕️ In zomerkampen trainen jongeren met wapens en slogans.

• 🎖️ Martelaarschap wordt gevierd als hoogste doel.

Gaza is geen vrij land. Het is een samenleving gegijzeld door terreurleiders. Wie dat negeert, protesteert niet tegen onrecht — maar bevestigt het.

Massa ≠ moraal

Duizenden mensen in rode kleding betekenen nog niet dat ze gelijk hebben.
Herhaalde slogans zijn geen bewijs.
En medeleven is geen excuus om één kant van het verhaal te overschreeuwen.

📚 De geschiedenis leert: grote mensenmassa’s kunnen zich collectief vergissen. 

Wat kan Israël dan anders doen?

Wie eerlijk naar het hele plaatje kijkt, moet ook deze vraag durven stellen:

Wat kan Israël anders doen dan Hamas uitschakelen, als we zien dat Hamas zelfs nu nog hulpverleners vermoordt die humanitaire steun komen brengen?

Zolang Hamas blijft opereren vanuit ziekenhuizen, scholen en vluchtelingenkampen, en hulpgoederen kaapt voor eigen doeleinden, is het een illusie te denken dat diplomatie of staakt-het-vuren genoeg is.

Een bevolking gegijzeld door een terreurgroep heeft uiteindelijk baat bij bevrijding — niet bij het intact laten van haar onderdrukkers.

De ‘Rode Lijn’ lijkt op het eerste gezicht een demonstratie tegen de positie van het kabinet-Schoof ten aanzien van de Gaza-oorlog. Maar deze lijn gaat in werkelijkheid verder dan dat. Door indirect enkel Israël te bekritiseren en de werkelijke daders — zoals Hamas — niet te benoemen, wordt het recht van Israël om zichzelf te verdedigen indirect verworpen.

Daarom is deze rode lijn geen neutrale grens. 

Sta op voor de gegijzelden.
💔 Voor de gijzelaars die nog steeds vastzitten in Gaza. Joden, maar onder andere ook een Nepalese student, Thaise arbeiders en een Tanzaniaanse man. 
🕊️ Voor de Palestijnse bevolking die al jaren wordt onderdrukt door Hamas.

Beiden zijn gegijzeld — door een regime dat haat boven leven stelt.

---

Extra: Hoe zat het ook weer met Palestina?