Hoe zat het ook al weer met Palestina?

✍️ Waarom ik opnieuw ben gaan zoeken naar de geschiedenis van Israël

Ik ben opgegroeid in een gezin waar altijd eerlijk gepraat werd over de geschiedenis. Of het nu ging over de Zuid-Molukkers of over de Arabieren in Israël: mijn vader sprak alles open uit. Van sommige dingen wist hij veel en daar kon hij lang over door praten!

Een paar jaar geleden merkte ik dat ik toch te weinig van de Israëlische geschiedenis wist. Ik kende wat verhalen van thuis, maar wilde zeker weten of ze klopten. Daarom ben ik opnieuw gaan onderzoeken: hoe zit het nu écht met dat gebied, de oorlogen en de vluchtelingen?

Vandaag deel ik dit als reactie op het NOS-artikel over “bureaucratisch landjepik” door Israël, dat niet zo neutraal nieuws brengt als het lijkt.

📜 Geen Palestijnse staat, maar diverse Arabische gemeenschappen

Het NOS-artikel wekt de indruk dat Israël zich land toe-eigent dat altijd toebehoorde aan een bestaand Palestijns volk. Maar dat beeld klopt niet.

✅ De bevolking van het gebied dat vóór 1948 bekendstond als het Britse Mandaatgebied Palestina bestond uit diverse groepen die er al eeuwenlang woonden.
✅ Joden hadden een onafgebroken aanwezigheid in het land vanaf de oudheid, met belangrijke gemeenschappen in steden als Jeruzalem, Hebron, Tiberias en Safed. Ze ontwikkelden er hun religieuze tradities, zoals de rabbijnse leer die in de 2e tot 4e eeuw ontstond.
✅ Samaritanen, een kleine religieuze gemeenschap met wortels in de oudheid, leefden vooral rond Nablus (het oude Sichem) en maakten deel uit van de lange geschiedenis van het gebied.
✅ Druzen, een aparte etnisch-religieuze gemeenschap, woonden voornamelijk in het Karmelgebied en de Golan. Hun geloof ontstond in de 11e eeuw en zij vormen sindsdien een blijvende bevolkingsgroep.
✅ Daarnaast bestond de Arabische bevolking uit stadsbewoners, landbouwdorpen en nomadische bedoeïenen, elk met hun eigen regionale en clan-loyaliteiten.

Vóór 1948 was er geen Palestijnse staat en kende het gebied geen Palestijns volk in de moderne nationale betekenis.

🔗 Britannica – Ottoman Palestine

AI-ingekleurde illustratie van Joden die bidden bij de Klaagmuur, uit het boek Those Holy Fields (1873).

Reisverslag Robert Murry Mac Cheyne

Het reisverslag van Robert Murray MacCheyne uit 1839 biedt een waardevol en persoonlijk inkijkje in het dagelijks leven van de Joodse gemeenschappen in Palestina. MacCheyne, een Schotse predikant, reisde samen met Andrew Bonar naar het Heilige Land om informatie te verzamelen over de situatie van de Joden daar. Hun bevindingen werden gepubliceerd in het boek Narrative of a Mission of Inquiry to the Jews from the Church of Scotland in 1839

Citaat: We bezochten een synagoge, waar een oude man kinderen het eerste hoofdstuk van de Klaagliederen leerde lezen. We hadden een diepgaand gesprek met enkele aanwezige Joden, waarbij er ook vertaald werd naar het Arabisch. Twee rabbijnen kwamen even langs, maar vertrokken snel omdat ze geen discussie wilden.

In Tiberias, waar toen zo’n 600 Joden woonden, zagen we ook een handgeschreven perkament met een deel van het boek Esther, weggegooid omdat er een fout in stond.

We spraken met dokter Haïm, die ondanks zijn vriendelijke houding door zijn gemeenschap werd verdacht omdat men zijn Nieuwe Testament had gevonden. 

🔗Online Lezen: Narrative of a Mission of NL: Zendingsreis

Palestijnse identiteit groeide van pas in de jaren 60

Veel Arabieren identificeerden zich destijds eerder als Syriër of pan-Arabier dan als lid van een apart Palestijns volk. Pas in de jaren ’60 groeide een moderne Palestijnse identiteit, mede dankzij de oprichting van de PLO in 1964.

Binnen het Mandaatgebied Palestina (ook in wat nu Israël is) waren er bovendien regelmatig conflicten tussen Arabische clans over land, water of politieke invloed. De eeuwenoude Qays–Yaman-rivaliteit speelde bijvoorbeeld nog in de 19e eeuw.

🔗 Wikipedia – Qays–Yaman Rivalry

🕌 Religieuze diversiteit binnen de moslimbevolking

Ik ontdekte dat de moslimbevolking toentertijd niet uit één homogeen blok was. Hoewel de meeste Arabieren soennieten waren, woonden er ook sjiieten (vooral in kleinere gemeenschappen), druzen (een eigen religieuze minderheid - zijn het wel moslims?) en alawieten. Deze groepen hadden eigen leiders, gebruiken en soms ook spanningen onderling. Dit maakte het nog moeilijker om tot één politieke eenheid te komen.
🔗 Wikipedia – Druze
🔗 Britannica – Sunni Islam
🔗 Britannica – Shiʿi Islam

🕊️ Arabisch nationalisme en nazi-invloed

Wat ik ontdekte, is dat het Arabisch nationalisme in de jaren ’30 en ’40 niet alleen gericht was tegen het Britse kolonialisme en het zionisme, maar ook werd beïnvloed door nazi-Duitsland.

🔹 Haj Amin al-Hoesseini, de grootmoefti van Jeruzalem, was een van de belangrijkste Arabische leiders in het Mandaatgebied Palestina. Hij was fel tegen Joodse immigratie en zocht steun bij de nazi’s om het Joodse nationale tehuis tegen te werken. Hij woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Berlijn en ontmoette Hitler persoonlijk in 1941 om steun te vragen voor de vernietiging van het zionisme.
🔗 Yad Vashem – Haj Amin al-Husseini and the Nazis

🔹 Het nazi-regime zag in de Arabische wereld een kans om zijn invloed in het Midden-Oosten te vergroten. Via Arabischtalige radio-uitzendingen verspreidde Hitler anti-Joodse en anti-Britse propaganda en steunde hij Arabische nationalistische bewegingen in Irak, Syrië en Egypte.
🔗 USHMM – Nazi Propaganda in the Middle East

👉🏼 Deze samenwerking versterkte de afwijzing van een Joodse staat en voedde het idee dat Israël een westers complot was. Het conflict werd daardoor nog ingewikkelder. Lees ook dit goed artikel over Pogroms in Palestine before the creation of the state of Israel (1830-1948) door moslims. 

🕊️ Hoe kon Israël onafhankelijk worden?

Toen de Britten het Mandaat in 1948 beëindigden, werd het gebied verdeeld volgens het VN-verdelingsplan (1947): een Joodse én een Arabische staat, plus een internationaal bestuurd Jeruzalem. De Joodse leiders accepteerden dat plan.
🔗 United Nations – UN Partition Plan

De Arabische leiders wezen het echter af. Zij erkenden geen Joods recht op een eigen staat en wilden het hele gebied voor zichzelf houden. Velen beschouwden het land als onderdeel van Syrië of de bredere Arabische wereld en vonden dat de Joden daar geen plaats hadden.
🔗 Encyclopaedia Britannica – Pan-Arabism

Op 14 mei 1948 riep David Ben-Gurion namens het Joodse volkscomité de staat Israël uit — een dag voordat het Britse Mandaat eindigde.

⚔️ De Arabische aanvalsoorlog en het vluchtelingenprobleem

Nog geen 24 uur na de onafhankelijkheidsverklaring vielen vijf Arabische legers (Egypte, Syrië, Jordanië, Irak en Libanon) Israël aan, met als doel het Joodse nationale tehuis te vernietigen.
🔗 Jewish Virtual Library – The 1948 Arab-Israeli War

Het Mandaatgebied werd zo een oorlogsgebied waarin iedereen slachtoffer werd:
✅ Arabische dorpen kwamen in de frontlinie te liggen en werden geëvacueerd door Israëlische troepen.
✅ Veel Arabische bewoners vluchtten in paniek of op advies van Arabische leiders die zeiden dat ze na hun overwinning snel konden terugkeren.
✅ Anderen kwamen in de vuurlinie terecht door gevechten tussen Joodse en Arabische milities en later reguliere Arabische legers.
✅ Het bloedbad in al-Dawayima laat zien dat er ook misdaden zijn gepleegd en het oorlogsrecht geschonden werd (ook door Israël) 👉 Over deze vreselijke gebeurtenis volgt nog een blog.

Het menselijke leed was groot. Het was een tragedie die het gevolg was van een oorlog die Arabische landen zelf waren begonnen.

🔗 Benny Morris – The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited

🤝 Ook Joodse vluchtelingen en leed

Het NOS-artikel noemt het niet, maar ook meer dan tienduizenden Joden werden na 1948 verdreven uit Arabische landen. Zij moesten vaak halsoverkop vluchten en lieten hun huizen, bedrijven en  gemeenschappen achter.

🔗 Jewish Virtual Library – Jewish Refugees from Arab Lands
🔗 The expulsion of Jews from Arab countries and Iran – an untold history

Hun verhaal verdient óók erkenning. Meer dan 2500 jaar lang woonden er onafgebroken Joden in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en de Golfregio. De eerste Joodse bevolkingsgroep vestigde zich daar al minstens 1000 jaar voor de komst van de islam.

Joden eerste helft van 20e eeuw
Belangrijk ook om dit in je gedachten mee te nemen: Er zijn verschillende historische gebeurtenissen en bronnen die aantonen dat Joden buiten Palestina in de eerste helft van de 20e eeuw het slachtoffer waren van antisemitisme en geweld in de Arabische wereld. Deze vijandigheid was niet beperkt tot het conflict over Palestina[1], maar richtte zich ook tegen Joodse gemeenschappen elders in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.* In Egypte, Irak, Syrië en Libië werden hun bankrekeningen bevroren, bedrijven gesloten en eigendommen geconfisqueerd. 

Joodse vluchtelingen nauwelijks erkend
Anders dan Palestijnse vluchtelingen werden Mizrahi-joodse vluchtelingen nauwelijks erkend door de VN of internationale organisaties. Zij moesten vaak helemaal opnieuw beginnen in Israël of elders, zonder internationale hulp.

📌 Wat ik aan het eind van onderzoek denk

Ja, er is groot Arabisch leed — dat verdient erkenning. Maar het NOS-artikel suggereert dat Israël simpelweg een volk verdreef. De werkelijkheid is dat het vluchtelingenprobleem ontstond uit een door Arabische landen begonnen oorlog, die weigerden te erkennen dat ook Joden recht hebben op hun historische thuisland — en het niet met hen wilden delen.

👉🏼 Er was geen vooraf beraamd Israëlisch plan om alle Arabieren systematisch te verdrijven.
👉🏼 Het Arabisch nationalisme kreeg in de jaren ’30 en ’40 een extra antisemitische lading door de samenwerking met nazi-Duitsland.
👉🏼 Het leed aan beide kanten — Arabisch én Joods — verdient een eerlijk verhaal.

Voor een rechtvaardige toekomst moeten we bereid zijn om de geschiedenis in al haar pijnlijke complexiteit onder ogen te zien. 

Mahmoud Abbas: "Het was onze fout"

In 2011 verklaarde de Palestijnse president Mahmoud Abbas in een interview met de Israëlische televisie dat het afwijzen van het verdelingsplan een fout was van de Arabische wereld:

“Het was onze fout. Het was een Arabische fout als geheel.” 

Hij erkende dat deze beslissing leidde tot het mislopen van een kans op een Palestijnse staat naast Israël.

Meer lezen:

• The 1947 Partition Plan: The Palestinians’ Biggest Missed Opportunity
• Abbas faults Arab refusal of 1947 U.N. Palestine plan
• Arab Regret Over Rejecting Partition Plan
• A Short History of Palestinian Rejectionism

---

Er is veel onkunde in het Westen over de geschiedenis van het Midden-Oosten. Maar in Israël en in de Arabische wereld, gloort hoop van binnenuit. Niet op de manier die het Westen verwacht — maar op een heel andere manier: daar waar Jood en moslim samenkomen in de Immanuel.

Kijk de video hieronder:

Lees ook: 1948 was Key en Israeli Arab finds his Eternal Father

---

[1] De naam "Palestina" (of "Palestine") gaat terug tot de Romeinse tijd. Nadat de Romeinen in 135 na Christus de opstand van Bar Kochba hadden neergeslagen, wilden ze de Joodse identiteit van het land uitwissen. Keizer Hadrianus hernoemde de provincie Judea tot Syria Palaestina om het te associëren met de Filistijnen — traditionele vijanden van het oude Israël.

De naam werd later overgenomen door Byzantijnen, Arabieren, Ottomanen en Europeanen. Tijdens het Britse Mandaat (1920-1948) werd de term "Palestina" officieel gebruikt als aanduiding voor het hele gebied tussen de Middellandse Zee en de Jordaan, inclusief zowel Joodse als Arabische gemeenschappen. Het gebruik van "Palestina" in internationale documenten, zoals het Mandaatgebied Palestina en de VN-verdelingsresolutie van 1947, is dus een erfenis van die historische naamgeving. Het betekent niet dat er toen een onafhankelijke staat "Palestina" bestond.

* Ik ben dit onderwerp nog aan het onderzoeken. Volgende maand volgt hierover een blogje!