De waarheid over Gaza en het gevaar van halve waarheden

 “Als Israël zou willen dat elk kind in Gaza morgen ontbijt krijgt, dan hoeft Netanyahu dat maar te zeggen en het zou gebeuren.” — Alex de Waal, hongersnoodexpert (NOS, juli 2025)

Deze uitspraak grijpt je bij de keel. De hongersnood in Gaza is vreselijk. Beelden van hongerige kinderen en kapotte ziekenhuizen schreeuwen om aandacht. En dat is terecht.

Maar tegelijk moet ik ook iets anders onder ogen zien: wat als de informatie die mij raakt, niet klopt? Wat als cijfers worden ingezet als een soort van munitie in een propaganda-oorlog? Echt wel om levens te redden daar in Gaza, maar...

🚨 “70% van de doden zijn vrouwen en kinderen” — klopt dat?

In mei 2025 hing in Amsterdamse abri’s een advertentie van Save the Children:

“Bijna 70 procent van de doden in Gaza zijn vrouwen en kinderen.”

Deze claim werd overgenomen van NU.nl (8 november 2024), die zich baseerde op een rapport van het OHCHR — een VN-organisatie die op haar beurt cijfers gebruikt van… Hamas.

📌 Maar ik las dat het niet klopte

De Reclame Code Commissie oordeelde dan ook dat deze reclame-uiting misleidend was en het publiek verkeerde informatie gaf.

Waarom?

• De cijfers waren verouderd.

• Ze waren alleen gebaseerd op onverifieerbare Hamas-bronnen.

• En de advertentie vermeldde geen context of datum.

🔎 Volgens de laatste gegevens van WHO en OCHA (mei 2024) — deels gebaseerd op data van Hamas zélf — ligt het percentage vrouwen en kinderen onder de doden rond de 46,7% (en dat vind ik óók verschrikkelijk, elke dode is erg).

De RCC oordeelde:

“De uiting is onvoldoende accuraat en schaadt het vertrouwen in reclame.”
Save the Children kreeg het advies om deze boodschap niet opnieuw te gebruiken.

📦 Cijfers als munitie

Deze zaak laat  me echt zien hoe snel onvolledige of misleidende cijfers hun weg vinden naar het publieke debat.

Journalisten, hulporganisaties en zelfs verschillende politici nemen vaak wat “heftig” klinkt over — zonder te controleren waar het vandaan komt. Misschien hebben ze er geen tijd voor?

De NOS meldde bevoorbeeld dat Israël “hulptrucks weigert” en “honger als oorlogswapen” inzet, om bij het sub-onderwerp honger te blijven. Maar ze noemden niet dat:

• Israël wél hulp toelaat via veilige routes;

• Hulpgoederen vaak klaarstonden aan de grens;

• Hamas eerder hulp in beslag nam;

• Hamas militaire infrastructuur onder ziekenhuizen en begraafplaatsen gebruikt.

Ook werd niet uitgelegd dat Gaza een heel jonge bevolking heeft. Het is dus "logisch" dat het aantal kinderen onder de slachtoffers relatief hoog is — maar dat verklaart nog geen “70% vrouwen en kinderen”.

📲 Propaganda is sneller dan waarheid

We leven in een tijd waarin sociale media sneller zijn dan feitencontrole. Zo anders dan toen ik jong was! Ik vind dat moeilijk. 

Veel anti-Israëlberichten gaan viraal op basis van slogans en halve data — meestal afkomstig uit Hamas-kringen. Zelfs sommige VN-organisaties nemen deze informatie over, zonder te checken of ze klopt.

Maar dat is dan echt niet neutraal of betrouwbaar. Als media en hulporganisaties klakkeloos dit soort cijfers verspreiden, helpen ze propaganda vooruit — ook al bedoelen ze het goed. Je zou alles moeten checken. Ben je dagen mee bezig als je dat zou willen doen.

📌 CIDI voerde een juridische strijd tegen Save the Children, en kreeg gelijk van de Reclame Code Commissie. Niet omdat ze “voor Israël” zijn, maar omdat feitelijke juistheid ertoe doet.

🔍 Wat dan wel? Waarheidsliefde én mededogen

De situatie in Gaza is echt verschrikkelijk.
Maar als je de verkeerde cijfers gebruikt, maken je het nog erger. Want dan raken medeleven en waarheid van elkaar los. Volgens mij begint echte vrede daar ergens, waar waarheid en recht elkaar ontmoeten.

Daarom: Check cijfers bij betrouwbare bronnen, vraag altijd: Wie zegt dit, en waarom. Wees gewoon echt kritisch. Ook als iets waar voelt. Vergelijk bronnen met elkaar, dat vind ik ook een goeie.

🧠 Wat ging er mis bij Alex de Waal? 

Alex de Waal werd aangehaald in het NOS artikel, ik begon deze blog met een quote van hem. Hij is een bekende hongersnoodexpert. Hij veel waardevols geschreven over Yemen, Sudan en Ethiopië. Daarin is hij meestal zorgvuldig, evenwichtig en feitelijk. Een secuur mannetje dus.

Maar in zijn uitspraken over Gaza gaat het mis. Hij zegt dingen als:

“Zo minutieus georkestreerde hongersnood is nog nooit voorgekomen.”
en
“Als Israël wil dat elk kind ontbijt krijgt, hoeft Netanyahu dat maar te zeggen.”

📌 Dat is geen analyse meer — dat gaat richting retoriek. En dat is vreemd, want in zijn werk over Jemen was hij juist heel precies. 

Over Jemen schreef hij:

“Jemen is echt het meest schokkende voorbeeld van een hongersnoodmisdaad van onze generatie, omdat de schuldlijnen zo duidelijk zijn en er geen ontkenning mogelijk is.”

Hij onderbouwde dat met:

• Bewijs van opzettelijke blokkades,

• Meerdere schuldige partijen,

• Internationaal erkende data.

Maar bij Gaza:

• Gebruikt hij geen forensisch bewijs (bewuste beleidsdocumenten of verklaringen)

• Negeert hij Hamas als actor,

• Baseert zich op onverifieerbare cijfers,

• En plaatst Israël als enige dader binnen een ideologisch verhaal over Amerika, dollarisering, wereldorde en BRICS.

Ik ontdekte dat hij van Gaza geen unieke ramp maakt, maar een symbool van zijn wereldbeeld.
En daarmee verliest zijn verhaal de kracht die het wel had kunnen hebben. Hij veronderstelt intentie op basis van gevolg — en dat is juridisch en forensisch niet genoeg om van een “oorlogsmisdaad” of “georganiseerde hongersnood” te spreken.

Nu sluit ik de blog af. Ik heb een moe hoofd van al dat naast elkaar leggen en vergelijken en luisteren. En vooral dat lezen, lezen, lezen. Lezen we niet veel te weinig? Ik denk het.

Hieronder nog wat bronnen die ik gebruikte voor deze blog

Bronnen:

• CIDI wint zaak bij Reclame Code Commissie (RCC Dossier 2025/00266)

• Oordeel over deze zaak aangespannen tegen Save the Children

• NU: Bijna 7- procent van doden in Gaza zijn vrouw en kinderen

• The Telegraph: Hamas claim that 70pc of Gaza dead are women and children ‘demonstrably false’

• NOS: “De honger in Gaza is zo groot dat voor velen de hulp niet op tijd zal komen”

• Alex de Waal, interview

• The Guardian over Yemen (2020)

• Mass Starvation en Famine Crimes, Alex de Waal

---

De stukjes op deze blog zijn mijn eigendom, tenzij anders vermeld. Je mag best iets delen maar niet zonder mijn toestemming.