21 jul 2023

Wat kiest de Prins: Wijsheid of Dwaasheid

Ik ben zo blij dat ik No. 43: The Dramatic Structure of Proverbs mag vertalen, geschreven door Peter J. Leithart. Dit komt goed van pas, omdat ik op mijn andere blog vaak verwijs naar Rachels gastblog: Je bent geen Spreuken 31 vrouw. Rachel verwees naar dit artikel. Peter heeft me toestemming gegeven, en daarvoor ben ik hem dankbaar want ik hoop dat deze vertaling voor een waardevolle bron van inzicht zal zijn.

📚😊Veel studieplezier!


Spreukenboek willekeurig? 
Het boek Spreuken lijkt op het eerste gezicht een willekeurige verzameling van spreuken en wijsheden, gebaseerd op ervaring en doordrenkt van wet. Ondanks deze ogenschijnlijk willekeurige indeling heeft het boek een overkoepelende structuur die zijn belangrijkste thema's versterkt.

Het belang van "begin en einde" in bijbelboeken
Een manier om aanwijzingen te vinden over de structuur van een bijbelboek (of elk ander boek) is om te kijken naar het begin en het einde. Genesis begint met het gebod aan Adam om over de aarde te heersen en eindigt met een nieuwe Adam, Jozef, die heerst over het grootste rijk ter wereld. Exodus begint met Israël in slavernij en eindigt met Gods aanwezigheid die neerdaalt op de tabernakel; zoals James Jordan heeft geschreven, is het thema van het boek "Van Slavernij tot Sabbat." De kosmische reikwijdte van de boeken van Kronieken wordt versterkt doordat het begint bij Adam (schepping) en eindigt met de verklaring van Cyrus dat de tempel herbouwd zal worden, een anticipatie van de eschatologische tempel van de nieuwe schepping. Het boek Mattheüs begint met de Joodse stamboom van Jezus, laat zijn toenemende conflicten en afwijzing van het Joodse leiderschap zien en eindigt met Jezus die zijn discipelen opdraagt het evangelie naar de heidense volkeren te verspreiden. Handelingen begint met Pinksteren in Jeruzalem en eindigt met Paulus die ongehinderd in Rome predikt.


Vrouwe Wijsheid en Vrouwe Dwaasheid 
Door deze benadering toe te passen op de Spreuken krijgen we belangrijke inzichten. De eerste negen hoofdstukken verwijzen naar twee vrouwen die strijden om de aandacht en genegenheid van de prins. 

  • Vrouwe Wijsheid wordt geïntroduceerd in hoofdstuk 1, op straat waar ze de onverstandigen aanspoort om hun dwaze gedrag op te geven en hen waarschuwt voor de gevolgen als ze weigeren te luisteren (1:20-33). Hoofdstuk 2 introduceert de tweede vrouw, de overspelige,
  • Vrouwe Dwaasheid (9:13); haar wegen leiden naar de dood (2:16-18). Ze is luidruchtig en opdringerig en richt zich op de onverstandigen of dwazen (9:13).



Kiezen tussen Wijsheid en Dwaasheid
Gedurende de vroege hoofdstukken moedigt de vader zijn zoon afwisselend aan om Vrouwe Wijsheid na te streven (3:13vv.; 4:1-9; 8:1-36; 9:1-6) en waarschuwt hem voor de gevaren van Vrouwe Dwaasheid (5:1-23; 6:20-35; 7:6-27; 9:13-18). Wijsheid brengt leven, rijkdom en eer. Dwaasheid brengt armoede, schande en uiteindelijk de dood; haar huis leidt naar het graf. 

De Spreuken beginnen dus met de zoon geconfronteerd met de keuze tussen twee vrouwen die verbonden zijn met twee verschillende bestemmingen.

Wie (of wat) kiest de prins?
Houd ook in gedachten dat de Spreuken geschreven zijn door een koning aan een prins. Het boek bestaat voornamelijk uit de spreuken van Salomo en koning Lemuel (hoofdstuk 31), en de koning spreekt consequent zijn "zoon" aan. De dramatische premisse van het boek Spreuken is als volgt: de prins moet beslissen of  Vrouwe Wijsheid of Vrouwe Dwaasheid zijn prinses zal zijn. De dramatische vraag is dus: Wie zal hij kiezen? (In het onderwijzen hiervan aan kinderen heb ik gesuggereerd dat het boek Spreuken structureel vergelijkbaar is met de versie van Disney van "De Kleine Zeemeermin" van Hans Christian Andersen, waarin een prins moet kiezen tussen de zeemeermin, die niet kan spreken zolang ze een normaal meisje is, en de zeeheks, die zich heeft vermomd als een begeerlijke jonge vrouw.)

Antwoord op de vraag: Spreuken 31
Het antwoord op onze dramatische vraag wordt gegeven in het laatste hoofdstuk van het boek, het bekende Spreuken 31. Het is geen toeval dat de Spreuken eindigen met een viering van de deugdelijke vrouw. In het drama van Spreuken is de goede vrouw "Vrouwe Wijsheid" uit de eerdere hoofdstukken. Haar man, de prins, zit nu in de poorten van de stad. De prins heeft de verleidingen van de overspelige, Dwaasheid, succesvol weerstaan. Hij heeft verstandig gekozen. Samen vormen de prins en zijn bruid het koninklijke huishouden.


De laatste Adam en Zijn bruid
Deze structuur en deze personages zijn over het algemeen analoog aan de belangrijkste structuren en personages in de Bijbel. De eerste prins, Adam, koos ervoor om het woord van zijn "overspelige" vrouw te volgen (2 Kor 11:1-3) en eindigde, zoals de Spreuken zeggen, in het graf. De laatste Adam luisterde aandachtig naar het Woord van Zijn Vader en stierf om een smetteloze Bruid te winnen. Nu prijst Hij Zijn bruid aan de poorten; zij is een uitstekende ( goede of voortreffelijke) vrouw. 

Contextuele betekenis van Spreuken 24:11-12
Dit lijkt misschien een wat grillige manier om het boek Spreuken samen te vatten, maar het werpt licht op bepaalde spreuken. Bijvoorbeeld, door de eenheid van het boek Spreuken te herkennen, kunnen we de oorspronkelijke kracht begrijpen van de reddings-verzen in Spreuken 24:11-12. 

Spreuken 24:11-12 Red hen die opgepakt zijn om te sterven, wee als u zich afzijdig houdt van wie wankelend ter slachting gaat. Wanneer u zegt: Zie, wij hebben dat niet geweten, zal Hij Die de harten toetst, dat niet merken? Hij Die uw ziel gadeslaat, zal Híj het niet weten? Immers, Hij zal een mens vergelden naar zijn werk.

Deze verzen zijn natuurlijk gebruikt om de activiteiten van de anti-abortusgroep Operation Rescue [1] te rechtvaardigen. Volgens de leiders van de beweging suggereren ze dat christenen vrouwen die op weg zijn naar abortusklinieken om hun baby's te doden, fysiek moeten tegenhouden.

Zoals een rund naar de slacht gaat (heroverweging reddings-verzen) 
Ik wil hier niet de kwaliteiten van Operation Rescue bespreken. Deze verzen zijn inderdaad toepasselijk op anti-abortustactieken. Maar het volstaat te zeggen dat in de dramatische context van Spreuken deze verzen een andere betekenis hebben. Degenen die "ter dood worden gebracht" en "wankelen naar het slachthuis" zijn de dwazen uit de vroege hoofdstukken van het boek. In die hoofdstukken wordt de eenvoudige afgebeeld als iemand die de overspelige Dwaasheid gelukzalig volgt naar het graf (2:18-19; 6:33; 7:22-27; 9:18). Spreuken 7:22 zegt dat de dwaas Vrouwe Dwaasheid volgt "zoals een rund naar de slacht gaat."


Reddingsoperatie gelinkt aan Jacobus 5:20
In de context van het hele boek instrueren  de  verzen 11-12 ons om dwazen te redden van dwaasheid en onwetendheid. Het idee lijkt op dat van Jakobus 5:20: "Weet dan dat hij die een zondaar van zijn dwaalweg doet terugkeren, een ziel zal redden van de dood en een menigte van zonden zal bedekken." De reddingsoperatie in Spreuken 24:11-12 heeft voornamelijk betrekking op het redden van dwaze zondaars van de weg die naar het graf leidt.

---

[1] Operation Rescue® is een van de toonaangevende pro-life christelijke activistische organisaties in de Verenigde Staten.

BIBLICAL Horizons, No. 43
November, 1992
Copyright 1992, Biblical Horizons

1 opmerking:

  1. Interessant! Ik ben bezig met alle Bijbelboeken samen te vatten en nu met Spreuken bezig. Ik wist niet zo goed hoe ik dat moest aanpakken en schrijf nu maar gewoon de Spreuken die me het meest opvallen over.

    BeantwoordenVerwijderen